سابقه تاریخی
بر اساس تحقیقات تاریخی، مرند در اقتدار کلده و آشور مرکز مهمی بوده است. به روایتی کلمه مرند در زبان ارمنی به معنای دفن یا دفینه است که گویند مرند محل دفن نوح پیغمبر است و بنا به قولی محل دفن مادر نوح پیغمبر می باشد. مورخان قدیم نوشته‌اند که مرند پایتخت واسپورگان در دوره ساسانی بوده و بقایای آتشکده‌ای در تپه خاکستری مرند می‌تواند دلیل آن باشد. در تواریخ قدیم نقطه‌ای که از لحاظ جغرافیایی منطبق با سرزمین مرند بوده به نام‌های مورندا و مانداگارانا معروف بوده و نشانه‌هایی ازتمدن ساسانی و مادها در این منطقه وجود دارد که از طرف بسیاری از مورخان تایید شده است. بطلمیوس جغرافیدان معروف یونان از این منطقه بنام مانداگارانا یاد می‌کند که منطبق بر مرند امروزی است.
موقعیت جغرافیایی
شهرستان مرند با وسعت ۳۲۸۶ کیلومتر مربع (۷٫۲ درصد مساحت استان) در ۶۰ کیلومتری تبریز واقع شده و از سمت شمال با شهرستان جلفا، از سمت شرق با شهرستان‌های ورزقان، از سمت غرب با استان آذربایجان غربی و از سمت جنوب با شهرستان شبستر هم‌مرز است.
تقسیمات کشوری
طبق آخرین تقسیمات کشوری شهرستان مرند دارای دو بخش به نام‌های مرکزی (شامل دهستان‌های دولت‌آباد، بناب، کشکسرای، میشاب، زنوزق، هرزندات غربی و هرزندات شرقی) و یامچی (شامل دهستان‌های ذوالبین و یکانات)، ۵ نقطه شهری به نام‌های مرند، بناب، زنوز، کشکسرای و یامچی و ۱۲۱ آبادی می‌باشد.
جمعیت
براساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۰، جمعیت شهرستان مرند در حدود ۲۳۹۲۰۹ نفر (۶٫۴ درصد جمعیت استان) و جمعیت مرکز این شهرستان ۱۲۴۳۲۳ نفر برآورد شده است. جمعیت شهری این شهرستان ۱۴۸۸۷۵ نفر و جمعیت روستایی آن ۹۰۳۳۴ نفر و تعداد خانوار آن ۶۹۵۱۲ خانوار است.
اقلیم و آب و هوا
وجود آب و هوای معتدل سرد و همچنین نامناسب بودن بارش سبب شده که پوشش گیاهی این شهرستان نیز از آب و هوای آن تبعیت نماید. بدین معنی که اگر بارش و میزان نزولات هوا متناسب باشد پوشش گیاهی بهتر رشد کرده و در غیر این صورت وضع پوشش گیاهی مطلوب نخواهدبود. پوشش گیاهی این منطقه از نوع استپ بوده و در بهار رویش گیاهی به مدت ۱۱ روز تمام مناطق کوهستانی میشاب و سایر مناطق را می پوشاند ارتفاع گیاهان تا ۶۰ سانتی‌متر نیز می رسند. شهرستان مرند در منطقه کوهستانی قرارگرفته و بیش از دوسوم مساحت آن اراضی ناهموار تشکیل می دهد. بنابراین ارتفاع اراضی جلگه‌ای از سطح دریا بین ۹۰۰ تا ۱۵۰۰ متر متغیر بوده که ارتفاع پست‌ترین نقطه در دشت یکانات از سطح دریا ۹۰۰ متر و در مرتفع‌ترین نقطه یعنی قله میشاب (میشو) بالغ بر ۳۱۲۵ متر می‌گردد.
وضعیت اقتصادی
اقتصاد مرند بیشتر بر پایه کشاورزی استوار است. تمام منطقه مرند بنا به شرایط طبیعی، برای دامداری، کشاورزی و باغداری مناسب می باشد. این شهرستان با دارا بودن حدود ۱۱ درصد کل اراضی باغی استان، ظرفیت بالای تولید عسل، ظرفیت بالای تولیدات دامی به ویژه گوشت مرغ و گوشت قرمز، پتانسیل مناسب دامپروری، ۹ معدن فعال، مزیت نسبی در تولید محصولات کانی غیرفلزی و واقع شدن در مسیر راه آهن سراسری کشور به اروپا، قفقاز و آسیای مرکزی، پتانسیل زیادی برای سرمایه‌گذاری در بخش‌های صنعت و معدن و صنایع تبدیلی کشاورزی دارد.
در سال‌های اخیر به علت کاهش آب سفره‌های زیرزمینی کشاورزان تدابیری جهت تطبیق باشرایط آب و هوایی اندیشیده و برای مقابله با خشکسالی وکمبودهای آب زراعتی تحول نوینی در نوع کشت محصولات ابداع کرده‌اند. از آن جمله می‌توان به کشت زعفران که در اقتصاد کشاورزی به گیاه طلایی مشهور است اشاره کرد. اخیرا به صورت گسترده در دهستان بناب واقع در شرق مرند ترویج گردیده و از مرغوبیت و معروفیت خاصی برخوردار شده است. صنعت مرند با ایجاد شهرک صنعتی درقسمت شمالی و با رغبت بخش خصوصی نویدبخش چشم‌انداز درخشانی است. با راه اندازی واحدهای صنعتی در این شهرک و سرمایه‌گذاری های صنعتی جدید امید می‌رود گام مهمی در رفع بیکاری و اشتغال‌زایی جدید برداشته شود.
نقاط تاریخی و دیدنی
مسجد جامع مرند (مربوط به قرن ۸ هجری)، کاروانسرای مرند (در ۲۳ کیلومتری مرند مربوط به قرن ۸)، مسجد بازار مرند، امامزاده احمد و امامزاده ابراهیم، آبشار عیش‌آباد (در قسمت کوهستانی میشو غربی در نزدیکی روستای عیش‌آباد
وضعیت سازمانی و تشکیلاتی اداره ثبت احوال : مرند
۱- سال تأسیس اداره : ۱۳۰۸
ج) مشخصات اسناد : (مرند)
۱- مشخصات اولین سند موجود در بایگانی :
تاریخ صدور : ۱۲/۱/۱۳۰۷
نام : میزا احمدخان
نام خانوادگی : ناصری
نام پدر : میرزامحمدعلی
اعلام کننده : خودش
شماره شناسنامه : ۱
شغل صاحب سند و اعلام کننده : ریاست بلدیه
آدرس :
مرند – خ برق میدان شهید فهمیده اول خ کشاورز
تلفن :
۰۴۱۴۲۲۵۱۰۰۳
فاکس:
۰۴۱۴۲۲۵۱۰۰۳
کدپستی:
۵۴۱۶۸۵۵۷۵۴
