شهروند گرامی

طبق بند (د) ماده ۴۶ قانون برنامه پنج ساله ی پنجم توسعه، کارت هوشمند ملی جایگزین کارت شناسایی ملی (قبلی) می شود. سازمان ثبت احوال کشور، کارت هوشمند ملی را با هدف تسهیل فرآیند شناسایی، تصدیق هویت و حفظ امنیت اطلاعات فردی هر شهروند، برای ورود به ضای مجازی و مبادله خدمات، به ویژه بهره مندی از انواع خدمات الکترونیکی ارائه نموده است.

برای استفاده بهینه از امکانات این کارت لازم است ضمن آگاهی از کاربردها، ویژگی ها و محتوای آن، به نکات زیر توجه فرمایید.

کارت هوشمند ملی دارای تراشه ای الکترونیکی است که اطلاعات هویتی شهرونـدان، شامل اطلاعات فـردی (شناسنامه ای)، عکس، اثرانگشت، کد پستی و کلید انجام امضای دیجیتال را به صورت امن و محافظت شده در حافظه خود ذخیره دارد. این اطلاعات از طریق دستگاه های موسوم به کارت خوان و با مجوز شهروند به دو صورت تماسی(contact)  و غیرتماسی (contactless) قابل دسترسی است.

 

کارت هوشمند ملی، برای هر ایرانی یک هویت دیجیتال ایجاد می کند و وجود آن برای دریافت خدمات دولت الکترونیکی لازم و ضروری است. امنیت بالای این کارت سبب می شود تا برای دریافت بسیاری از این نوع خدمات، دیگر نیازی به مراجعه حضوری نباشد و فرد بتواند خدمات را به صورت غیرحضوری و از طریق اینترنت دریافت کند.

قابلیت های کارت هوشمند ملی :

۱٫ شناسایی :

هر شهروند، دارای هویتی است که او را از دیگران متمایز می کند. در فرآیند شناسای، اطلاعات هویتی افراد که شامل اطلاعاتی از قبیل نام، نام خانوادگی و شماره ملی، عکس و اثر انگشت اسست، ثبت می شود و شناسایی منحصر به فرد شهروندان را ممکن می سازد.

شهروندان می توانند هنگام نیاز به ارائه داده های هویتی، علاوه بر ارائه کارت در فضای واقعی، در فضای مجازی نیز از آن استفاده کنند و در زمان استفاده از انواع خدمات الکترونیکی خود را معرفی کنند و هویتی مجازی و قابل شناسایی داشته باشند با وجود این کارت، انواع خدمات الکترونیکی به صورت غیر حضوری و به شیوه ای امن دریافت و مبادله می شود. لازم به ذکر است که برای استفاده از کارت در فضای مجازی، وجود نرم افزار و کارت خوان ضروری است.

 

۲٫ تصدیق هویت :

تصدیق هویت به معنای اثبات برابری هویت دارنده ی کارت با اطلاعات ثبت شده در کارت و همچنین اثبات اصل بودن کارت است. در کارت شناسایی ملی کنونی با استفاده از عکس و اطلاعات هویتی چاپ شده بر روی کارت و نیز ویژگی های امنیتی کارت، عمل تصدیق هویت انجام می شود اما در کارت هوشمند ملی، علاوه بر فیزیک کارت و عکسی که بر روی کارت چاپ شده است، با استفاده از رمزهای عبور عددی، اثر انگشت و قابلیت اختصاصی کارت هوشمند ملی، تصدیق می شود. بدین ترتیب هر شهروندی که از طریق کارت هوشمند ملی شناخته شود، حتماً مورد تایید سازمان ثبت احوال کشور که متوالی هویت و شناسایی اتباع ایرانی است نیز خواهد بود. کلید اختصاصی تصدیق هویت و اثر انگشت، جعل کارت را غیرممکن می سازد. این ویژگی یکی از اصلی ترین اهداف استفاده از کارت هوشمند ملی به جای کارت شناسایی فعلی است.

 

۳٫ تطبیق اثر انگشت :

اثر انگشت شهروندان که در زمان ثبت نام از ایشان به ثبت رسیده است، به صورت الکترونیکی در کارت هوشمند ملی ذخیره می شود. دسترسی به اطلاعات یا خدمات عمومی با استفاده از رمز عبور عددی صورت می گیرد و دسترسی به برخی اطلاعات حساس نیز با استفاده از اثر انگشت شهروند انجام می شود. برای این کار، از طریق دستگاه هایی موسوم به حس گر، اثر انگشت شهروند دریافت می شود و توسط کارت هوشمند ملی بررسی می شود. در صورتی که اثرانگشت اخذ شده با داده ای که قبلاً در کارت ذخیره شده است، مطابقت داشته باشد، اجازه دریافت سرویس صادر می شود. در غیر این صورت پیام خطا ظاهر می شود با این عملکرد می توان اطمینان حاصل کرد که کارت قطعاً در اختیار صاحب آن است. لذا برای برخی خدمات حساس، امکان استفاده غیرمجاز افراد دیگر (حتی با داشتن رمز عبور عددی) وجود ندارد زیرا اثر انگشت هیچ دو انسانی کاملاً مشابه یکدیگر نیست.

 

۴٫ امضای دیجیتال :

هر شهروند توسط کارت هوشمند ملی خود قادر است تا اسناد و یا هر تراکنش الکترونیکی را به صورت دیجیتال امضا کند امضای دیجیتال در واقع یک کد الکترونیکی است که بر اساس مجموعه ای از محاسبات ریاضی و رمزنگاری، توسط کارت تولید می شود. از ویژگی مهم امضای دیجیتال این است که برای هر شهروند منحصر به فرد است به نحوی که دارنده کارت نمی تواند امضایی را که با استفاده از کارت هوشمند ملی انجام شده است، انکار نماید همچنین امکان تغییر یک سند پس از انجام امضای دیجیتال بر روی آن، وجود ندارد. امضای دیجیتال در آینده ای نه چندان دور، جایگزین امضاهای فعلی می شود و مشخصات هویتی هر شهروند از طریق امضای دیجیتال او قابل بازیابی خواهد بود.

به دلیل اهمیت امضای دیجیتال، برای آن یک رمز عبور اختصاصی در نظر گرفته شده است که در زمان تحویل کارت به شهروند، فعال می شود و به منظور حفظ حریم خصــوصی، مقــدار جدیدی برای رمز عددی از شهرونـد دریافـت می شود.

۵٫ رمزهای عبور :

برای حفظ امنیت و حریم خصوصی شهروندان؛، خواندن اطلاعات ذخیره شده از کارت و همچنین دسترسی به سرویس های کارت، با رمز عددی محافظت می شوند. در کارت هوشمند ملی، دو رمز عددی به نام های رمز هویت دیجیتال و رمز امضای دیجیتال در نظر گرفته شده است. رمز هویت دیجیتال به منظور تصدیق هویت و خواندن اقلام اطلاعات هویتی شهروندان از تراشه (مانند نام، نام خانوادگی، تاریخ تولد، عکس و مانند آن است) و در انتخابات الکترونیکی کاربرد دارد و رمز امضای دیجیتال تنها برای انجام امضا در فضای مجازی در اختیار صاحب آن قرار می گیرد.

شایان ذکر است برای آن دسته از شهروندانی که به هر دلیلی (از جمله قطع دست، قطع انگشتان، از بین رفتن آثار انگشت و …) امکان ثبت اثر انگشت وجود ندارد، یک رمز عددی دیگر به نام رمز جایگزین اثر انگشت فعال می شود. این دسته از شهروندان، در زمان دریافت خدماتی که نیاز به اثر انگشت دارد، از این رمز عددی استفاده می کنند.

 

۶٫ ویژگی های امنیتی بدنه کارت :

کارت هوشمند ملی امنیت بالایی در اطلاعات الکترونیکی ذخیره شده در تراشه دارد و با توجه به امکانات الکترونیکی و طراحی انجام شده، امکان جعل محتویات کارت وجود ندارد. علاوه بر آن، طراحی بدنه فیزیکی کارت هوشمند ملی نیز به گونه ای است که هم دربردارنده برخی اقلام اطلاعاتی و هم ویژگی های امنیتی مختلف (مانند چاپ های امنیتی متفاوت) است، تا امکان جعل فیزیکی کارت هوشمند ملی را به حداقل برساند.

 

مشخصات امنیتی بدنه کارت :

نقوش هندسی : نوعی از طراحی امنیتی زمینه است که با استفاده از خطوط باریک، ممتد و فشرده، بر پایه فرمول های پیچیده ریاضی و در چند رنگ طراحی می شود.

عکس شهروند : عکس شهروندان با استفاده از فناوری حکاکی لیزری بر روی کارت، لیزر می شود و امکان تغییر و دست کاری آن وجود ندارد.

نقشه ایران با تمرکز بر عبارت خلیج فارس : این تصویر به صورت ریز نوشت، به گونه ای توسط نرم افزارهای امنیتی طراحی شده است که امکان کپی برداری آن پرینتر غیر ممکن است.

موکب متغیر در نور : با تغییر زاویه دید، رنگ تصویر چاپ شده به وسیله این نوع از مرکب امنیتی تغییر می کند و با استفاده از این شیوه، امکان کپی و اسکن کردن آن غیر ممکن می شود.

تراشه : محل ذخیره سازی اطلاعات الکترونیکی بر روی کارت است.

تصویر چند وجهی لیزری : در محل مشخصی از کارت، جایی برای عکس و تاریخ تولد شهروند در نظر گرفته شده است که با تغییر زاویه کارت، در یک نما عکس شخص و در نمای دیگر تاریخ تولد وی ظاهر می شود.

شماره سریال کارت : شماره ای یکتا برای بدنه کارت هوشمند ملی است.

بارکد : این داده حاوی مقدار شماره ملی شهروند است.

مرکب شفاف : نوعی مرکب امنیتی با ویژگی خاص است. قسمتی که با این مرکب چاپ شده شفاف است و هنگامی که زاویه دید تغییر می کند، رنگ آن بخش نیز تغییر می کند.

 

نگهداری و استفاده از کارت :

هنگام تحویل کارت هوشمند ملی در محل اعلام شده، از شهروندان رمزهای عبور هویت دیجیتال و امضای دیجیتال (جهت فعال سازی کارت) دریافت می شود. رمزها، اعدادی ۴ تا ۸ رقمی هستند و باید طوری انتخاب شوند که علاوه بر به خاطر سپاری آسان، توسط دیگران نیز قابل شناسایی و حدس زدن نباشند.

توجه داشته باشید که هنگام استفاده از خدمات الکترونیکی ارائه رمز عبور، به معنای اعطای اجازه دسترسی به اطلاعات هویتی شماست که در کارت ذخیره شده است. لذا در مخفی نگه داشتن آن دقت کنید و از افشای آن نزد دیگران خودداری نمایید. لازم به تاکید است که به هیچ عنوان کارت خود را در اختیار دیگران قرار ندهید.

از نگهداری رمزهای عبور به همراه کارت جداً خودداری نمایید.

برای حفظ امنیت بیشتر، کلیه رمزهای عددی پس از سه ۳ بار ورود اشتباه، مسدود می شوند. برای رفع مسدودیت و فعال سازی مجدد کارت، لازم است به ادارات به دفاتری که از سوی سازمان ثبت احوال اعلام می شوند، مراجعه نمایید.

تغییر رمزهای موجود نیز با مراجعه به این ادارات و دفاتر امکان پذیر است.

در صورت تغییر نشانی خود ابتدا با مراجعه به سایت ثبت احوال در سامانه اعلام تغییر نشانی، تغییرات مورد نظرتان را ثبت کنید و سپس جهت درج این تغییر در تراشه کارت هوشمند ملی، به نزدیکترین اداره ثبت احوال مراجعه نمایید.

توجه داشته باشید که کارت هوشمند ملی در مقابل حرارت، سائیدگی، خراشیدگی، پیچش و سایر صدمات فیزیکی حساس است، مهم است که این کارت را از میادین مغناطیسی ابزارهای الکترونیکی دور نگه دارید.

کارت هوشمند ملی وسیله احراز هویت شما است و صدور مجدد آن مستلزم محدودیت های قانونی، صرف هزینه و زمان می باشد. لذا بهتر است این کارت ها را با دقت، در جلدهای محافظ نگهداری کنید.

در صورتی که کارت هوشمند ملی شما مفقود شد، سریعاً با مراجعه به نزدیکترین اداره ثبت احوال، مراتب را اطلاع دهید تا با اقدامات مربوط، امکان سوء استفاده های احتمالی از آن وجود نداشته باشد.

هر گونه سوء استفاده از کارت هوشمند ملی به استناد قوانین مجازات جعل مندرج در قانون مجازات اسلامی، قانون تجارت الکترونیکی، قانون مبارزه با جرایم رایانه ای و مصوبه مجمع تشخیص مصلحت نظام در خصوص جرایم و مجازات مربوطه به تخلفات شناسنامه و اسناد جعلی، قابل پیگیری است.